Yarı Zamanlı ve Kısmi Süreli Çalışma Şartları

29.1.2016 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 6663 sayılı Torba Kanunla analık izni sonrasında yarı çalışma ve çocuğun mecburi ilköğretim çağına gelmesine kadar kısmi süreli çalışma hakkı getirildi. Ebeveynlerin çocukları ile daha fazla zaman geçirme imkânı veren uygulamada bazı sıkıntılar meydana gelmiş, özellikle işverenlerin buna sıcak bakmaması bu haktan yararlanmak isteyen ebeveynleri sıkıntıya sokmuştur. Hem bu sıkıntıları gidermek hem de doğum ya da evlat edinilmesi sonrası işçinin kısmi süreli çalışma yapabileceği işleri belirlemek için uygulamaya ilişkin usul ve esasları düzenleyen yönetmelik yayınlandı.\r\n\r\n \r\n\r\n

Analık İzni

\r\n\r\n \r\n\r\nKadın işçinin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık (Çoğul gebelik halinde doğumdan önceki sekiz haftaya iki hafta eklenir) süre için çalıştırılmaması esastır. Ancak kadın işçi isterse doktor raporu ile doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.\r\n\r\nKadın işçinin erken doğum yapması hâlinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.\r\n\r\nÜç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinen işçiye, çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık izni kullandırılır.\r\n\r\n \r\n\r\n

Çalışma Süresinin Yarısı Kadar Ücretsiz İzin

\r\n\r\n \r\n\r\nAnalık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde;\r\n\r\na- Birinci doğumda altmış gün,\r\n\r\nb- İkinci doğumda yüz yirmi gün,\r\n\r\nc- Üçüncü ve sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün\r\n\r\nsüreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.\r\n\r\n \r\n\r\nÇoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğduğunun doktor raporu ile belgelendirilmesi hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır.\r\n\r\n \r\n\r\nYarı çalışmadan yararlanan kadın işçiye, bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir buçuk saat olan süt izni verilmez.\r\n\r\n \r\n\r\nKadın işçiye ve analık izninin bitiminden itibaren isteği hâlinde altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Verilen bu ücretsiz izinler yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz, yani çalışılmamış kabul edilir. Yıllık izine hak kazanması için bu ücretsiz izin süresi kadar daha çalışması gerekecektir.\r\n\r\n \r\n\r\nİşçi, analık izni, çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin ve altı aya kadar ücretsiz izin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. İşçi isterse altı aylık ücretsiz izini bitirmeden de yarı kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Kısmi süreli çalışma hakkından faydalanmak için işverene en az bir ay önceden mutlaka yazılı olarak bildirilmesi gerekir.\r\n\r\n \r\n\r\n

Kısmi Süreli Çalışma Talebinin Unsurları ve Şartları

\r\n\r\n \r\n\r\nİşçinin kısmi süreli çalışma talebinde bir dilekçe ile işverene bildirir. Dilekçede, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih ile çalışılacak iş günleri ve bu günlere ait çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışılacak ise tercih edilen iş günleri yer alır. İşçinin kısmi çalışma talebinde bulunması için ebeveynlerden birinin çalışmaması esastır. Bunun için işçi, eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek zorundadır.\r\n\r\nEbeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. Ancak, ebeveynlerden birinin çalışma şartı;\r\n\r\na- Ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve tedavisini gerektiren bir hastalığının olması ve bu hastalığın tam teşekküllü hastane ya da üniversite hastanesinden alınacak doktor raporuyla belgelendirilmesi,\r\n\r\nb- Velayetin mahkemece eşlerden birine verilmesi hâlinde çocuğun velayetine sahip ebeveynin talepte bulunması, \r\n\r\nc- Üç yaşını doldurmamış bir çocuğun münferiden evlat edinilmesi,\r\n\r\nhallerinde aranmaz.\r\n\r\nYukarıdaki kısmi süreli çalışma talebi şartları, sadece başvuru sırasında aranır. Bu şartların kısmi süreli çalışma sırasında değişmesi durumunda kısmi süreli çalışma hakkı sona ermeden devam eder.\r\n\r\n \r\n\r\n

Kısmi Süreli Çalışma Talebinin İşveren Tarafından Karşılanması

\r\n\r\n \r\n\r\nUsulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır. İşveren talebin karşılandığını işçiye yazılı olarak bildirir.\r\n\r\nİşveren tarafından süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır. \r\n\r\nİşçinin belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmaz.\r\n\r\nKısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenir.\r\n\r\nKısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.\r\n\r\n \r\n\r\n

Hangi İşlerde Kısmi Süreli Çalışma Yapılır

\r\n\r\n \r\n\r\nAslında tüm işlerde işçinin talebi ile işverenin onay şartı aranmaksızın kısmi süreli çalışma yapılır.\r\n\r\nAncak istisna olarak aşağıda belirtilen işlerde işverenin uygun bulma şartı ile kısmi süreli çalışma yapılabilecektir.\r\n\r\na- Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işlerde,\r\n\r\nb- Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,\r\n\r\nc- Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,\r\n\r\nç- İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde.\r\n\r\nToplu iş sözleşmelerinde kısmi süreli çalışma yapılabilecek işler, hükümlere bağlı olmaksızın ayrıca taraflarca da belirlenebilir.\r\n\r\n \r\n\r\n

Tam Süreli Çalışmaya Geçiş

\r\n\r\n \r\n\r\nKısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir.\r\n\r\n \r\n\r\nKısmi süreli çalışmaya geçen işçinin Tam süreli çalışmaya geri dönmek istemesi durumunda, işverene en az bir ay önce yazılı olarak talebini bildirmesi gerekir.\r\n\r\n \r\n\r\nKısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam süreli çalışmaya başlaması hâlinde yerine alınan işçinin belirli süreli iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer. Fakat kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin iş sözleşmesini feshetmesi durumunda, yerine alınan işçinin belirli süreli iş sözleşmesi -yazılı onayı olması koşuluyla- fesih tarihinden itibaren belirsiz ve tam süreli sözleşmeye dönüşür. \r\n\r\n \r\n\r\n \r\n