Kıdem Tazminatı Ödemeleri Alt İşverene Rücu Edilecek Mi?
26 Şubat 2019, Salı 15:48 İşverenlere işyerindeki mal veya hizmet üretimini bir başka işverenin işçileri aracılığıyla gerçekleştirme imkânı sağlayan asıl işveren-alt işveren ilişkisi, 1936 tarihinden bu yana mevzuatımızda yer almakla birlikte son yıllarda daha çok öne çıkan bir uygulama haline gelmişti.
Bu uygulama zamanla özellikle işçilik alacakları ve tazminatlar koşunda kangren haline gelmiş ve hükümet işçinin haklarını koruma adına 6552 sayılı kanunu çıkarmıştır. Sonrasında 696 sayılı KHK ile taşeron işçilere 02.04.2018 tarihinden itibaren sürekli işçi kadrosu hakkı vermişti.
Kamu İhale Kanunu ve diğer ilgili kanunlar kapsamında ve asıl işveren alt işveren (taşeron) ilişkisinin kurulduğu personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yer alan ve gerekli şartları taşıyan asıl ve yardımcı işlerde çalışan işçiler için 02.04.2018 tarihinden itibaren 696 sayılı KHK ile sürekli işçi kadrosuna geçişleri yapıldı.
696 sayılı KHK dan önce taşeron çalışanların kıdem tazminatı ve yıllık izin sorunlarına bir çözüm getirmek için 11.09.2014 tarihinden geçerli olmak üzere “KHK ya göre ihale edilen personel çalıştırmaya dayalı hizmet alımları kapsamında istihdam edilen işçilerin kıdem tazminatlarının ödenmesi hakkında yönetmelik” 08.02.2015 tarihinde RG de yayınlanmıştı.
Bu yönetmelikte;
- Alt işverenlerinin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde çalışan işçilerin,
- Aynı alt işveren tarafından ve aynı iş sözleşmesine tabi olarak farklı kamu kurum veya kuruluşlarında çalıştırılan işçilerin,
- Alt işveren ile yapmış olduğu iş sözleşmesi sona ermeyen ve alt işveren tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan idarelere ait işyerleri dışında bir işyerinde çalıştırılmaya devam olunanlardan,
iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri çalıştırıldığı son kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödeneğin yetip yetmediğine bakılmaksızın doğrudan işçinin banka hesabına ödenir
demektedir.
Bu yönetmelik hükümleri 11.09.2014 tarihinden sonra iş sözleşmeleri feshedilmiş olan işçileri kapsamaktadır.
Buna rağmen işçi statüsüne geçişte işçilerden “daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalışıldığı süreler için herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağı ve bu haklardan feragat edildiğine dair sulhnameler alınmış ve bu feragatin kıdem tazminatını haklarına halel getirip getirmeyeceği anlaşmazlık konusu olmuştur.
Konu ile ilgili olarak kamu kuruluşları; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurarak görüş almışlardır.
Bakanlık görüşünde, 4857 sayılı iş kanunu 112 nci maddesi gereğince 4734 sayılı kanunun 62 maddesinin birinci fıkrası e bendi kapsamında alt işverenler tarafından kıdem tazminatlarının ilgili kamu kuruluşu tarafından ödeneceği, bu manada alt işverenlik nezdinde çalışan işçilere şartları taşıyor olmaları halinde kıdem tazminatı ödemesinin yapılacağı belirtilmiştir.
Yine devamında, “kadroya alındıktan sonraki bir tarihte kıdem tazminatının kanuni şartlarını taşımak kaydıyla iş akdi sona eren işçilere, yüklenici firmalarda gerçekleştirdikleri çalışmaları da kıdem tazminatı hesabında göz önüne almak suretiyle kıdem tazminatı ödemelerinin yapılması ve yapılan ödemelerin kadroya geçiş tarihi olan 02.04.2018 tarihinden önceki dönemlerde ilgili işçilerin bünyesinde çalıştıkları yüklenici firmalara rücuunun gerekeceği mütalaa olunmuştur” şeklinde görüş bildirmiştir.
6552 sayılı Kanunda kıdem yükümlülüğü ilgili kamu kurumlarında olduğu açıkça belirtilmiş olmasına rağmen oluşan bu kafa karışıklığı 22.02.2019 tarihli Resmi gazete de yayınlanan 7166 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile bir çözüm getirilmeye çalışılmıştır. Getirilen çözüm alt işverenler için –maalesef- daha büyük sıkıntı oluşturacak gibi görünmektedir.
7166 Sayılı Kanun İle Yapılan Düzenlemeler
22.02.2019 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren, 7166 sayılı kanun 11. Maddesi ile 4857 sayılı İş Kanununun 112 nci maddesine beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilere, 11.9.2014 tarihinden sonra imzalanan ihale sözleşmeleri kapsamında, kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde 11.9.2014 tarihinden sonra geçen süreye ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan kıdem tazminatı ödemeleri için sözleşmesinde kıdem tazminatı ödemesinden ötürü alt işverene rücu edileceğine dair açık bir hükme yer verilmemişse alt işverenlere rücu edilmez.” denilmektedir.
Alt işvereni korumayı amaçlayan bu madde aslında alt işverenler için olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Zira 11.09.2014 tarihinden önce çalışmaya başlayan ve bu tarihten sonra kıdem tazminatı hak edecek şekilde iş akdi sonlandırılan işçi için kamunun yapacağı ödemenin bu tarihten önceki tutarlarını artık alt işverene rücuu edebilecektir.
6552 sayılı kanun özünde; personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları kapsamında çalıştırılan işçilerden, iş sözleşmeleri kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olanlara tüm çalışma süresine ait kıdem tazminatı KİK işçilik hesaplamalarında kıdem tazminatına yer verilmemesi nedeni ile ilgili kamu kurum ve kuruluşların uhdesinde olduğunu ortaya koymaktadır ki çıkış noktası da budur. İşin doğrusu 11.09.2014 tarihinden önceki tutarların da sözleşmede kıdem tazminatı ödemesinden ötürü alt işverene rücu edileceğine dair açık bir hükme bulunup bulunmamasına bakılmaksızın alt işverene rücuu edilmemesidir ki 6552 sayılı kanunun ruhuna da uygun düşecektir.
Bu uygulama zamanla özellikle işçilik alacakları ve tazminatlar koşunda kangren haline gelmiş ve hükümet işçinin haklarını koruma adına 6552 sayılı kanunu çıkarmıştır. Sonrasında 696 sayılı KHK ile taşeron işçilere 02.04.2018 tarihinden itibaren sürekli işçi kadrosu hakkı vermişti.
Kamu İhale Kanunu ve diğer ilgili kanunlar kapsamında ve asıl işveren alt işveren (taşeron) ilişkisinin kurulduğu personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yer alan ve gerekli şartları taşıyan asıl ve yardımcı işlerde çalışan işçiler için 02.04.2018 tarihinden itibaren 696 sayılı KHK ile sürekli işçi kadrosuna geçişleri yapıldı.
696 sayılı KHK dan önce taşeron çalışanların kıdem tazminatı ve yıllık izin sorunlarına bir çözüm getirmek için 11.09.2014 tarihinden geçerli olmak üzere “KHK ya göre ihale edilen personel çalıştırmaya dayalı hizmet alımları kapsamında istihdam edilen işçilerin kıdem tazminatlarının ödenmesi hakkında yönetmelik” 08.02.2015 tarihinde RG de yayınlanmıştı.
Bu yönetmelikte;
- Alt işverenlerinin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde çalışan işçilerin,
- Aynı alt işveren tarafından ve aynı iş sözleşmesine tabi olarak farklı kamu kurum veya kuruluşlarında çalıştırılan işçilerin,
- Alt işveren ile yapmış olduğu iş sözleşmesi sona ermeyen ve alt işveren tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan idarelere ait işyerleri dışında bir işyerinde çalıştırılmaya devam olunanlardan,
iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri çalıştırıldığı son kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödeneğin yetip yetmediğine bakılmaksızın doğrudan işçinin banka hesabına ödenir
demektedir.
Bu yönetmelik hükümleri 11.09.2014 tarihinden sonra iş sözleşmeleri feshedilmiş olan işçileri kapsamaktadır.
Buna rağmen işçi statüsüne geçişte işçilerden “daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalışıldığı süreler için herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağı ve bu haklardan feragat edildiğine dair sulhnameler alınmış ve bu feragatin kıdem tazminatını haklarına halel getirip getirmeyeceği anlaşmazlık konusu olmuştur.
Konu ile ilgili olarak kamu kuruluşları; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurarak görüş almışlardır.
Bakanlık görüşünde, 4857 sayılı iş kanunu 112 nci maddesi gereğince 4734 sayılı kanunun 62 maddesinin birinci fıkrası e bendi kapsamında alt işverenler tarafından kıdem tazminatlarının ilgili kamu kuruluşu tarafından ödeneceği, bu manada alt işverenlik nezdinde çalışan işçilere şartları taşıyor olmaları halinde kıdem tazminatı ödemesinin yapılacağı belirtilmiştir.
Yine devamında, “kadroya alındıktan sonraki bir tarihte kıdem tazminatının kanuni şartlarını taşımak kaydıyla iş akdi sona eren işçilere, yüklenici firmalarda gerçekleştirdikleri çalışmaları da kıdem tazminatı hesabında göz önüne almak suretiyle kıdem tazminatı ödemelerinin yapılması ve yapılan ödemelerin kadroya geçiş tarihi olan 02.04.2018 tarihinden önceki dönemlerde ilgili işçilerin bünyesinde çalıştıkları yüklenici firmalara rücuunun gerekeceği mütalaa olunmuştur” şeklinde görüş bildirmiştir.
6552 sayılı Kanunda kıdem yükümlülüğü ilgili kamu kurumlarında olduğu açıkça belirtilmiş olmasına rağmen oluşan bu kafa karışıklığı 22.02.2019 tarihli Resmi gazete de yayınlanan 7166 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile bir çözüm getirilmeye çalışılmıştır. Getirilen çözüm alt işverenler için –maalesef- daha büyük sıkıntı oluşturacak gibi görünmektedir.
7166 Sayılı Kanun İle Yapılan Düzenlemeler
22.02.2019 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren, 7166 sayılı kanun 11. Maddesi ile 4857 sayılı İş Kanununun 112 nci maddesine beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilere, 11.9.2014 tarihinden sonra imzalanan ihale sözleşmeleri kapsamında, kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde 11.9.2014 tarihinden sonra geçen süreye ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan kıdem tazminatı ödemeleri için sözleşmesinde kıdem tazminatı ödemesinden ötürü alt işverene rücu edileceğine dair açık bir hükme yer verilmemişse alt işverenlere rücu edilmez.” denilmektedir.
Alt işvereni korumayı amaçlayan bu madde aslında alt işverenler için olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Zira 11.09.2014 tarihinden önce çalışmaya başlayan ve bu tarihten sonra kıdem tazminatı hak edecek şekilde iş akdi sonlandırılan işçi için kamunun yapacağı ödemenin bu tarihten önceki tutarlarını artık alt işverene rücuu edebilecektir.
6552 sayılı kanun özünde; personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları kapsamında çalıştırılan işçilerden, iş sözleşmeleri kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olanlara tüm çalışma süresine ait kıdem tazminatı KİK işçilik hesaplamalarında kıdem tazminatına yer verilmemesi nedeni ile ilgili kamu kurum ve kuruluşların uhdesinde olduğunu ortaya koymaktadır ki çıkış noktası da budur. İşin doğrusu 11.09.2014 tarihinden önceki tutarların da sözleşmede kıdem tazminatı ödemesinden ötürü alt işverene rücu edileceğine dair açık bir hükme bulunup bulunmamasına bakılmaksızın alt işverene rücuu edilmemesidir ki 6552 sayılı kanunun ruhuna da uygun düşecektir.