Hastalık ve Analık Hallerinde Sigortalılığın Sona Ermesi
19 Ekim 2017, Perşembe 08:55 5510 sayılı kanunun 9. Maddesi sigortalılığın sona ermesini düzenlemiştir. Buna göre; hizmet akdi ile çalışanların hizmet akdinin sona erdiği tarihten, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların faaliyetlerine son verildikleri tarihten itibaren sigortalılıkları sona erer.
Hastalık ve analık durumlarında sigortalılık aşağıdaki hallerde sona erer.
Sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini,
Sigortalıların hizmet akdinin sona erdiği tarihten, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların faaliyetlerine son verildikleri tarihten itibaren ise takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır.
Sigortalı, geçici iş göremezlik süresi içinde iş akdinin sone ermesi halinde de geçici iş göremezlik ödeneği almaya devam eder. Sigortalılık niteliğinin yitirilmesi ile ilgili olarak işlemler aşağıda anlatıldığı şekilde yapılacaktır.
Sigortalının işten ayrıldığı tarihi takip eden ve niteliğin yitirilmesine kadar geçen süre içerisinde (ilk dokuz gün) aldığı istirahat raporundan sonra aynı vaka türünden devam niteliğinde olan raporlardan sadece ilk rapor için geçici iş göremezlik ödeneği ödenecek, diğerlerine ödenmeyecektir.
Yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren tarafından toplam dört güne kadar ücretsiz izin verileceği, doğum yapan kadın işçiye on altı veya on sekiz haftalık istirahat süresinin tamamlanmasından sonra istemesi halinde altı aya kadar ücretsiz izin verileceği süreler iş kanununda ücretsiz izin olarak değerlendirilmiştir. Kanunda bunun dışında ücretsiz izin uygulaması bulunmamaktadır.
- Sigortalı çalışanların yukarıdaki yasal ücretsiz izinli sayıldıkları dönemde istirahat raporu almaları halinde iş göremezlik ödeneği alacaktır.
- İşten ayrılıp sigortalılık niteliğini yitirmeden istirahat raporu alan sigortalının aldığı rapora, rapor sona erme tarihi itibariyle “çalışır” verilmesi ve rapor sona erme tarihinin 10 uncu güne veya sonrasına sarkması, akabinde sigortalı için rapor bitiş tarihi itibariyle yeni bir istirahat raporu verilmesi durumunda yeni rapor başlangıç tarihi itibariyle sigortalılık niteliği sona ermiş olacağından geçici iş göremezlik ödeneği alamayacaktır.
- İşten çıkan sigortalının henüz sigortalılık niteliğini yitirmeden örneğin; hastalık raporu sonu “çalışır” olan 10 günlük bir istirahat raporu almış olmasına rağmen raporu devam ederken 9 uncu günde farklı bir istirahat raporu alması durumunda, sigortalının sigortalılık niteliği henüz yitirilmediği için geçici iş göremezlik ödeneğini her iki rapor için de alacaktır.
Örnek-1: 30.09.2013 tarihinde işten çıkan bir sigortalıya 07.10.2013-15.10.2013 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir rapor düzenlenmesi durumunda işbaşı tarihi olan 16.10.2013 tarihinde kişinin sigortalılık niteliği bulunmadığından aynı tarih itibariyle doktorun yeni bir rapora gerek duyması halinde sigortalılık niteliği yitirildiğinden düzenlenen rapora ait geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesine imkân bulunmamaktadır.
Örnek-2: 30.09.2016 tarihinde işten çıkan bir sigortalıya 08.10.2016-17.10.2016 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir rapor düzenlenmesi ve hekimin istirahatin sona erdiği tarihte sigortalının hastalığının iyileşmediğine ve yeniden istirahat raporu verilmesine lüzum görmesi durumunda işbaşı tarihi olan 18.10.2016 tarihinde doktor tarafından bir önceki rapordaki “çalışır” durumunu kontrole çevirerek yeni bir rapor verebilecek ancak düzenlenen söz konusu ikinci rapor sigortalılığın 17.10.2016 tarihinde sona ermesi nedeniyle kesinlikle ödenmeyecektir.
Ayrıca, sigortalı istirahat raporunu işten çıktıktan sonra ilk 9 gün içinde almış olmakla birlikte, devam eden raporu sigortalı olmadığı sürelere isabet ettiğinden hali hazırda sigortalı olunmayan bu dönemde gelir kaybının da mümkün olmayacağı düşünüldüğünde kişinin söz konusu devam raporuna veya raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir.
Örnek-3: 30.09.2013 tarihinde işten çıkan bir kadın sigortalıya 01.10.2013- 10.10.2013 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir hastalık raporu düzenlenmesi durumunda işbaşı tarihi olan 11.10.2013 tarihinde kadın sigortalıya doktor tarafından analık sigortasından doğum öncesi rapor düzenlenmesi durumunda sigortalılık niteliği sona erdiğinden analık sigortasından düzenlenen rapora ait ödeneğinin ödenmemesi gerekir.
Örnek-4: 30.09.2013 tarihinde işten çıkan bir kadın sigortalıya 01.10.2013- 07.10.2013 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir hastalık raporu verilerek, daha sonra 09.10.2013 tarihinde kadın sigortalıya doktor tarafından analık sigortasından doğum öncesi rapor düzenlenmesi durumunda sigortalık niteliği yitmediğinden bu rapora ait ödeneğin ödenmesi gerekir.
Sigortalının işten ayrılışının verilmediği ancak ilgili Kanunlarında belirtilmeyen şekilde ücretsiz izinli bırakıldığı hallerde (örneğin diğer ücretsiz izin), ücretsiz iznin başlangıcını takip eden onuncu günden itibaren kısa vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık niteliği yitirilmiş sayılacaktır.
İlgili Kanunları gereği verilmiş olan ücretsiz izin halleri ile grev ve lokavt dışında kalan eksik gün nedenlerinde ilgili ay için sıfır gün sıfır kazanç bildirilmesi durumunda, en son bildirilen primin ilişkin olduğu tarihi takip eden onuncu günden itibaren sigortalılık niteliği yitirilmiş olduğundan bu sürelerde alınan istirahat raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir. Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen şartları yerine getiren sigortalılar için söz konusu eksik gün nedenlerinin bildirildiği ayda bir gün dahi kazanç bildirilmesi halinde, sigortalılık niteliği yitirilmemiş olduğundan bu sürelerde alınan istirahat raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.
Örnek-5: Sigortalının en son çalıştığı işvereni tarafından 31.12.2015 tarihinde 30 günlük prim bildirilmiştir. Sigortalı 01.01.2016 tarihinde (ilgili kanunlarında belirtilmeyen nitelikte) ücretsiz izne ayrılmıştır. Bu sigortalının kısa vadeli sigortalar bakımından sigortalılık niteliği en son primin bildirildiği günü takip eden 10.01.2016 tarihi itibariyle sona erdiğinden, bu tarih itibariyle alacağı istirahat raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir. 01/01/2016 ve 09/01/2016 (dahil) tarihleri arasında alacağı istirahat raporlarına ise geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.
Örnek-6: Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalı için işvereni tarafından 2016/Ocak ayı için 10 günlük prim bildirilmiştir. Bu sigortalı, 25.01.2016 tarihinde başlayan istirahat raporu almıştır. Söz konusu sigortalının hizmet akdi devam ettiği için aldığı rapor için geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.
Hastalık ve analık durumlarında sigortalılık aşağıdaki hallerde sona erer.
Sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini,
Sigortalıların hizmet akdinin sona erdiği tarihten, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların faaliyetlerine son verildikleri tarihten itibaren ise takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır.
Sigortalı, geçici iş göremezlik süresi içinde iş akdinin sone ermesi halinde de geçici iş göremezlik ödeneği almaya devam eder. Sigortalılık niteliğinin yitirilmesi ile ilgili olarak işlemler aşağıda anlatıldığı şekilde yapılacaktır.
Sigortalının işten ayrıldığı tarihi takip eden ve niteliğin yitirilmesine kadar geçen süre içerisinde (ilk dokuz gün) aldığı istirahat raporundan sonra aynı vaka türünden devam niteliğinde olan raporlardan sadece ilk rapor için geçici iş göremezlik ödeneği ödenecek, diğerlerine ödenmeyecektir.
Yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren tarafından toplam dört güne kadar ücretsiz izin verileceği, doğum yapan kadın işçiye on altı veya on sekiz haftalık istirahat süresinin tamamlanmasından sonra istemesi halinde altı aya kadar ücretsiz izin verileceği süreler iş kanununda ücretsiz izin olarak değerlendirilmiştir. Kanunda bunun dışında ücretsiz izin uygulaması bulunmamaktadır.
- Sigortalı çalışanların yukarıdaki yasal ücretsiz izinli sayıldıkları dönemde istirahat raporu almaları halinde iş göremezlik ödeneği alacaktır.
- İşten ayrılıp sigortalılık niteliğini yitirmeden istirahat raporu alan sigortalının aldığı rapora, rapor sona erme tarihi itibariyle “çalışır” verilmesi ve rapor sona erme tarihinin 10 uncu güne veya sonrasına sarkması, akabinde sigortalı için rapor bitiş tarihi itibariyle yeni bir istirahat raporu verilmesi durumunda yeni rapor başlangıç tarihi itibariyle sigortalılık niteliği sona ermiş olacağından geçici iş göremezlik ödeneği alamayacaktır.
- İşten çıkan sigortalının henüz sigortalılık niteliğini yitirmeden örneğin; hastalık raporu sonu “çalışır” olan 10 günlük bir istirahat raporu almış olmasına rağmen raporu devam ederken 9 uncu günde farklı bir istirahat raporu alması durumunda, sigortalının sigortalılık niteliği henüz yitirilmediği için geçici iş göremezlik ödeneğini her iki rapor için de alacaktır.
Örnek-1: 30.09.2013 tarihinde işten çıkan bir sigortalıya 07.10.2013-15.10.2013 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir rapor düzenlenmesi durumunda işbaşı tarihi olan 16.10.2013 tarihinde kişinin sigortalılık niteliği bulunmadığından aynı tarih itibariyle doktorun yeni bir rapora gerek duyması halinde sigortalılık niteliği yitirildiğinden düzenlenen rapora ait geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesine imkân bulunmamaktadır.
Örnek-2: 30.09.2016 tarihinde işten çıkan bir sigortalıya 08.10.2016-17.10.2016 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir rapor düzenlenmesi ve hekimin istirahatin sona erdiği tarihte sigortalının hastalığının iyileşmediğine ve yeniden istirahat raporu verilmesine lüzum görmesi durumunda işbaşı tarihi olan 18.10.2016 tarihinde doktor tarafından bir önceki rapordaki “çalışır” durumunu kontrole çevirerek yeni bir rapor verebilecek ancak düzenlenen söz konusu ikinci rapor sigortalılığın 17.10.2016 tarihinde sona ermesi nedeniyle kesinlikle ödenmeyecektir.
Ayrıca, sigortalı istirahat raporunu işten çıktıktan sonra ilk 9 gün içinde almış olmakla birlikte, devam eden raporu sigortalı olmadığı sürelere isabet ettiğinden hali hazırda sigortalı olunmayan bu dönemde gelir kaybının da mümkün olmayacağı düşünüldüğünde kişinin söz konusu devam raporuna veya raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir.
Örnek-3: 30.09.2013 tarihinde işten çıkan bir kadın sigortalıya 01.10.2013- 10.10.2013 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir hastalık raporu düzenlenmesi durumunda işbaşı tarihi olan 11.10.2013 tarihinde kadın sigortalıya doktor tarafından analık sigortasından doğum öncesi rapor düzenlenmesi durumunda sigortalılık niteliği sona erdiğinden analık sigortasından düzenlenen rapora ait ödeneğinin ödenmemesi gerekir.
Örnek-4: 30.09.2013 tarihinde işten çıkan bir kadın sigortalıya 01.10.2013- 07.10.2013 tarihleri arasında sonu “çalışır” olan bir hastalık raporu verilerek, daha sonra 09.10.2013 tarihinde kadın sigortalıya doktor tarafından analık sigortasından doğum öncesi rapor düzenlenmesi durumunda sigortalık niteliği yitmediğinden bu rapora ait ödeneğin ödenmesi gerekir.
Sigortalının işten ayrılışının verilmediği ancak ilgili Kanunlarında belirtilmeyen şekilde ücretsiz izinli bırakıldığı hallerde (örneğin diğer ücretsiz izin), ücretsiz iznin başlangıcını takip eden onuncu günden itibaren kısa vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık niteliği yitirilmiş sayılacaktır.
İlgili Kanunları gereği verilmiş olan ücretsiz izin halleri ile grev ve lokavt dışında kalan eksik gün nedenlerinde ilgili ay için sıfır gün sıfır kazanç bildirilmesi durumunda, en son bildirilen primin ilişkin olduğu tarihi takip eden onuncu günden itibaren sigortalılık niteliği yitirilmiş olduğundan bu sürelerde alınan istirahat raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir. Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen şartları yerine getiren sigortalılar için söz konusu eksik gün nedenlerinin bildirildiği ayda bir gün dahi kazanç bildirilmesi halinde, sigortalılık niteliği yitirilmemiş olduğundan bu sürelerde alınan istirahat raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.
Örnek-5: Sigortalının en son çalıştığı işvereni tarafından 31.12.2015 tarihinde 30 günlük prim bildirilmiştir. Sigortalı 01.01.2016 tarihinde (ilgili kanunlarında belirtilmeyen nitelikte) ücretsiz izne ayrılmıştır. Bu sigortalının kısa vadeli sigortalar bakımından sigortalılık niteliği en son primin bildirildiği günü takip eden 10.01.2016 tarihi itibariyle sona erdiğinden, bu tarih itibariyle alacağı istirahat raporlarına geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyecektir. 01/01/2016 ve 09/01/2016 (dahil) tarihleri arasında alacağı istirahat raporlarına ise geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.
Örnek-6: Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalı için işvereni tarafından 2016/Ocak ayı için 10 günlük prim bildirilmiştir. Bu sigortalı, 25.01.2016 tarihinde başlayan istirahat raporu almıştır. Söz konusu sigortalının hizmet akdi devam ettiği için aldığı rapor için geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.